کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های واقع در جنوب غربی ایران با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع یعنی ۱ درصد مساحت کل کشور بوده و در امتداد رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد. اقلیم استان به دو منطقه سردسیر و گرمسیر تقسیم میشود. در مناطق جنگلی و زمین های کشاورزی این مناطق انواع گیاهان و محصولات باغی و زراعی یافت می شود و از این استان می توانید اقدام به خرید گیاهان دارویی و محصولات باغی و زراعی مانند خرید گردو ، پسته کوهی ، مرکبات ، بلوط ، سیب ، انگور ، محصولات جالیزی و خرید غلات بطور طبیعی یا کشت شده. وجود بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ گونه گیاه دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد، موجب شده این استان از نظر تنوع زیستی رتبه بالایی در کشور داشته باشد. از جمله می‌توان بیلهر، جاشیر خوراکی، میخک دارویی، زرین گیاه، زنجبیل، مرزنجوش، تره کوهی، کلوس، آویشن، برنجاس، کاسنی لاله واژگون، ترنجبین و سیاه دانه را نام برد.
گیاه میخک دارویی (Syzygium aromaticum)
میخک گیاهی است درختی از خانواده موردیان یا Myrtaceae که ارتفاع آن به١٠ تا ١۲ متر هم می رسد. برگ ها پایا و متقابل، بیضی شکل نوک تیز، گل آذین دیهیم مانند، گلها به رنگ زرد یا قرمز، با پرچم های زیاد. گلهای خشک شده شبیه به میخ کوچک میباشند. این گیاه به ویژه گلها حاوی ترکیبات متعددی است از جمله آنتوسیانین‌ها، الاژیک اسید، ایزوکوئرستین، کامفرول، میرستین، دانه ها حاوی آلکالویید، جامبوزین و گلیکوزیدها و روغن های فرار میباشد که مهمترین اجزاء آن اوژنول و سپس کاریوفیلن و آلفاهومولن میباشد. اندام قابل مصرف این گیاه، عمدتا گلهای باز نشده و دانه می باشند. میخک مقوی دستگاه گوارش، تب بر، ضدانگل، ضدتهوع بوده و بطور موضعی جهت کاهش درد دندان و دردهای رماتیسمی بکار می‌رود. اسانس های میخک در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه میخک دارویی
میخک دارویی بومی اندونزی و اقیانوسیه بوده در هندوستان، پاکستان، مالزی، برزیل و مناطق دیگر کشت میشود. این گیاه در مناطق گرم و مرطوب بهترین رشد را دارند. این گیاه در آفتاب کامل بهترین رشد را دارد. خاک مناسب رشد میخک دارویی شنی تا لومی و سنگین کاملا زهکشی شده حاصلخیز با pH حدود ۴ و نیم تا ۶ و نیم میباشد. تکثیر این گیاه از طریق کشت بذر یا قلمه انجام می گیرد. کاشت بذر متداول بوده و بذرها در اواسط مرداد بطورمستقیم در خاک به عمق ۲ و نیم سانتی متر کشت می‌شوند. از نظر داشت، میخک دارویی در چهارسال اول کاشت نیاز به آبیاری بیشتری دارد و سیستم آبیاری قطره ای ترجیح داده می شود. برداشت میخک کاملاً ظریف است و به آرامی رشد می کند. روند جوانه زنی بذر حدود شش هفته طول خواهد کشید. برداشت محصول از جوانه ها (زمانی که کمتر از دو سانتی متر نیست) حدود ۴ تا ۶ ماه طول خواهد کشید. زمان بهینه برداشت زمانی است که جوانه های گل میخک از رنگ سبز به کمی صورتی تغییر می کنند. برداشت یک فرآیند بسیار ظریف است، زیرا در صورت کج شدن یا شکسته شدن شاخه ها می توان کیفیت محصول را از بین برد. برای خرید بذر و محصولات میخک دارویی میتوانید به سایت ‘گلانه مراجعه کنید.
گیاه مرزنجوش (Origanum majorana)
مرزنجوش یا مرزنگوش گیاهی است علفی، یکساله و گاه دوساله متعلق به خانواده نعناعیان یا Lamiaceae به ارتفاع ۷۰ تا ۱۲۰ سانتی متر، با ساقه‌ای راست و شاخه و برگ‌های متقابل تخم مرغی شکل است. گل آذین خوشه فشرده و گلها سفید و کوچک قرار گرفته اند. میوه آن به صورت فندقه و چهار قسمتی است. این گیاه حاوی روغن های فرار و اسانس بوده که از مهمترین اجزاء آن ترپینن، پاراسیمن، لینالول، میرسن، ترانس سابینن هیدرات، کاریوفیلن، ترپینئول و همچنین رزماریک اسید، کلروژنیک اسید و برخی اسیدهای فنولی مانند کوماریک اسید را نام برد. مرزنجوش در درمان بیماری های گوارشی، کاهش فشار خون، رفع سرفه، سرماخوردگی، استرس و درمان رماتیسم مفید است و به عنوان ادویه نیز مصارف خوراکی دارد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه مرزنجوش
گیاه مرزنجوش بومی مدیترانه و آسیا بوده، در طول رشد به نور فراوان نیاز دارد. خاک مناسب جهت رشد این گیاه خاک های شنی زهکشی شده اسیدی و خنثی با pH حدود ۶ و نیم تا ۷ میباشد. آماده سازی خاک جهت کاشت شامل افزودن کودهای دامی و شخم متوسط در فصل پاییز و نیز تسطیح زمین و افزودن کودهای شیمیایی در اواخر زمستان می باشد. مرزنگوش به دو روش کاشت بذر و تقسیم رویشی تکثیر میشود. در تکثیر با بذر به طور غیرمستقیم بذور در خزانه در اوایل بهار به طور ردیفی با فاصله ردیف ۲۵ و در عمق ۳ میلی‌متر کاشته شده و نشاها اوایل مهرماه به زمین اصلی منتقل می شوند و بطور ردیفی با فاصله ردیف ۵۰ و فاصله بوته ۲۰ سانتی متر کشت می‌شوند. تکثیر رویشی با تقسیم بوته در اواخر بهار با خارج کردن بوته های سالم سه ساله از خاک و کاشت مجدد قطعات تقسیم شده بطور ردیفی با فاصله ردیف های کاشت بین ۵۰ و فاصله بوته ۲۵ سانتی متر انجام میشود. پس از کاشت در هردو روش، آبیاری منظم باید انجام شود.
گیاه مرزنجوش مقاوم به خشکی میباشد ولی برای افزایش عملکرد باید آبیاری منظم انجام گردد که در عملیات داشت باید آن را لحاظ کرد. با توجه به رشد آهسته گیاه در ابتدای رشد باید رشد علف های هرز را کنترل کرد. حداکثر اسانس گیاه در زمان گلدهی در اوایل تابستان می باشد که زمان مناسب برداشت گیاه است. برداشت در سال اول یک مرتبه و در سالهای بعد تا سه مرتبه در سال بطور دستی یا با ماشین آلات از حدود نیم متری اندام هوایی انجام میشود. اندام‌های برداشت شده بلافاصله خشک و بسته بندی می‌شوند.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی هرمزگان
زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi L)
زرین گیاه گیاهی است علفی و نیمه چوبی متعلق به خانواده نعناعیان یا Labiatae، به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر. ساقه ها ایستاده، کمی منشعب و برگ ها بیضی شکل، با حاشیه دندانه دار کنگره ای، گلها سفید مایل به زرد، صورت خوشه انتهایی میرباسند. میوه ها از نوع فندقه میباشند. عمده ترین ترکیبات زرین گیاه مونوترپن ها و اسانس ها از جمله لیمونن، لوتئولین، جرانیال، اپی‌ژنین و کالی‌کوپترین میباشد. زرین گیاه دارای اثرات ضدقارچی، ضدمیکروبی و ضدسرطانی بوده در تقویت سیستم ایمنی، بهبود ناراحتی‌های گوارشی و درمان مشگلات عضلانی اسکلتی نقش دارد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری زرین گیاه
زرین گیاه بومی ایران و منطقه زاگرس مرکزی بوده و در استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری رویش طبیعی دارد. خاک مناسب برای رشد بذر زرین گیاه باید نیمه سبک شنی-لومی و دارای زهکشی مناسب و حاصلخیز باشد. تکثیر گیاه با کاشت با بذر در بهار انجام میشود. بذرها پیش از کاشت نیاز به یک دوره تیمار سرمای سه تا چهارهفته ای دارند. کاشت می‌تواند بطور مستقیم در خاک به عمق کاشت یک سانتی‌متر و یا کشت در خزانه در بستر مناسب و سپس انتقال نشاها به زمین اصلی کوددهی شده و بطور کشت ردیفی انجام شود. فاصله بوته ها حدود ۴۰ سانتی متر و فاصله ردیف ۵۰ سانتی‌متر مناسب است. زمان گلدهی این گیاه از نیمه دوم اردیبهشت ماه تا اوایل تابستان است. برداشت سرشاخه‌های علفی و نه چوبی با شروع گلدهی انجام میشود. در سال اول که حداکثر اسانس را دارد دومرتبه برداشت و در سالهای بعد تا سه مرتبه برداشت انجام میشود.
گیاه زنجبیل (Zingiber officinale)
زنجبیل گیاهی است علفی چندساله از خانواده زنجبلیان یا Zingiberaceae ، به ارتفاع ۵۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر، برگ‌ها متناوب و کشیده و ساده، ساقه هوایی ایستاده و ساقه زیرزمینی یا ریزوم دارویی دارد. گل آذین سنبله با گلهای سبز – زرد و میوه از نوع کپسول است. گیاه زنجبیل بویژه ریزوم آن حاوی ترکیبات فنولی، لیپیدها، پلی ساکاریدها، اسیدهای آلی و انواع ترپنوئیدها از جمله کامفن، کارن، بورنن، کورکومن، سیترال، فارنی سن، زینگیبرن، المول، کتون هایی مانند جینجرول و ۶-شوگائول میباشد. مهمترین خاصیت درمانی زنجبیل ضدتهوع بودن آن بدلیل وجود ترکیبات جینجرول و شوگائول میباشد. همچنین اثرات آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی، ضداسپاسم و ضدسرطانی داشته و موجب بهبود سرماخوردگی و تقویت دستگاه گوارش میگردد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه زنجبیل
این گیاه بومی جنوب شرق آسیا به ویژه هندوستان است. جهت رشد به آب و هوای گرم و مرطوب نیاز دارد. این گیاه به خشکی و سرما حساس می باشد. خاک مناسب جهت کاشت زنجبیل خاک های لومی به خوبی زهکشی شده حاصلخیز، کمی اسیدی با pH حدود ۵ تا ۷ است. بهترین زمان کاشت زنجبیل در فصل بهار میباشد. برای تکثیر زنجبیل عمدتا از کاشت ریزوم یا بذر استفاده میشود. قبل از کاشت ابتدا زمین بخوبی شخم خورده و در صورت کاشت با ریزوم، ساقه های زیرزمینی پنج سانتی متری دارای حداقل یک جوانه انتخاب و با فواصل حدود ۲۰ سانتی‌متر بطور ردیفی کاشته شوند. جهت کاشت با بذر، بذرها در عمق ۱۵ سانتی متری سپس بذرها را با فاصله مناسب کاشته می‌شوند.
از نظر نکات داشت بهترین دما برای رشد این گیاه حدود ۲۸ درجه سانتی گراد و به دماهای کمتر از ۱۵ درجه حساس است. گیاه به نور کافی جهت رشد نیاز دارد. آبیاری گیاه هفته ای یکبار باید انجام شود و کم آبی و یا آبیاری بیش از حد موجب آسیب به گیاه میشود. زمان برداشت زنجبیل آذرماه تا اردیبهشت حداکثر ده ماه پس از کاشت میباشد. محصول برداشت شده می‌تواند بصورت تازه یا خشک و پودر شده وارد بازار گردد. برای خرید زنجبیل میتوانید به سایت ما مراجعه کنید.
