گیاهان دارویی سمنان

گیاه اسپند (Peganum harmala L)

اسپند یا اسفند گیاهی است علفی و چندساله از خانواده قره‌داغیان یا  Nitrariaceaeکه پیش از این در خانواده Zygophyllaceae یا قیچ قرار داشت، تا ارتفاع ۶۰ سانتی‌متر نیز می رسد، برگ‌ها نوک‌تیز باریک دارای بریدگی های عمیق گل آذین انتهایی و با گل‌های منفرد سفید مایل به سبز و میوه کپسول حاوی دانه‌های متعدد برنگ سیاه می باشد. بخش های مختلف گیاه اسپند به ویژه دانه ها حاوی فلاونوئیدها و آلکالوئیدهایی مانند کاربولین، کینازولین، هارمالین، هارمین می‌باشد، اثرات دارویی فراوانی برای گیاه اسپند در پژوهش ها و مطالعات تایید شده است، از جمله اثرات ضدباکتریایی، ضدسرطانی، ضددیابتی، ضدگرفتگی رگها و بهبود دهنده عملکرد دستگاه گوارش و نیز دفع کننده حشرات. همچنین از دیرباز گیاه اسپند به منظور دفع کرم‌های روده و بهبود دردهای عضلانی اسکلتی مورد استفاده قرار می گرفته است.

نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه اسپند

گیاه اسپند بومی آسیاست و در اغلب نواحی گرم و خشک به خوبی رشد می کند. آفتاب دوست بوده و به ابیاری کمی نیاز دارد. دمای مناسب جهت رشد این گیاه حدود 25 تا 35 می باشد. خاک مناسب جهت رشد اسپند خاک های شنی سبک و لومی متوسط و خشک و pH کمی قلیایی و شور است. در خاکهای خنثی و کمی اسیدی نیز رویش دارد. تکثیر وکاشت اسپند از طریق بذربوده و با بذرپاشی و آبیاری پس ازآن انجام می شود. 7 تا 14 روز پس از کاشت جوانه زنی انجام می شود. بهترین زمان کاشت اسپند اوایل و اواسط بهارمی باشد. فاصله کاشت مناسب حدود 10 تا 20 سانتی متر است. این گیاه به مراقبت خاصی نیاز ندارد. بخش­های قابل برداشت کپسول های حاوی دانه و ریشه ها در پاییز بهره برداری می­شوند. بخش های برداشت شده سپس طی فرآیندهای پس از برداشت خشک می شوند. برای خرید بذر و محصولات اسپند می­توانید به سایت گلانه مراجعه کنید.

بیشتری بخوانید: گیاهان دارویی زنجان

گیاه سریش (Eremurus spp)

سریش گیاهی است پایا از خانواده Asphodelaceae تا ارتفاع 90 یا 150 سانتی متر رسیده، برگ‌ها کشیده و باریک با برگ‌های قاعده ای و رزت است. ریشه این گیاه ضخیم و گوشتی بوده به همراه ریزوم و ریشه های ریز چسبیده به آن که حالت انگشتی به آن می دهد. گل‌ها  به رنگ‌های صورتی، سفید، زرد یا سبز متمایل به قهوه‌ای در طول یک خوشه بسیار بلند قرار گرفته اند. میوه کپسول که در هنگام رسیدن با سه شکاف شکفته می‌گردد. داخل کپسول دانه‌های سه وجهی است. گیاه سریش حاوی انواع ترکیبات فنولی مانند فلاوونوییدها بوده و اثرات آنتی اکسیدانی دارد. همچنین حاوی انواع قندها بوده و نیز وجود اسانس و ترپن های اکسیژنه و نیز ترکیباتی مانند لیمونن، ژرانیل ژرانیول، لینالول و آلفاپینن می و اثرات ضدتوموری و ضومیکروبی آن مطالعه شده است.. بخش غده ای سریش اثرات درمانی داشته و در صنایعی مانند رنگ و چسب سازی استفاده می‌شود. گیاه سریش جهت رفع ناراحتی های کبد، گرفتگی عروق، برطرف کردن عفونتها و ورم بیضه کاربرد دارد. میوه ملین بوده و ضدانگل است.

نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه سریش

گیاه سریش بومی آسیای میانه ایران و هیمالیا و غرب اروپا بوده،  در مناطق نیمه بیابانی و نیز در دامنه های مناطق سردسیر و معتدل رویش دارد. این سرده 45 گونه در آسیا دارد. گونه سریش ایرانی (Eremurus persicus) در نواحی گسترده ای از ایران شامل سمنان، اصفهان، مرکزی، قم، فارس، یزد، کرمان، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، تهران، خراسان شمالی و رضوی پراکنش دارد. دمای مناسب برای رشد این گیاه حدود 15 درجه سانتی گراد می باشد. گیاه سریش تا حدی به خشکی مقاوم بوده ولی به سرمای هوا حساس است. خاک مناسب کاشت سریش شنی، لومی و زهکشی شده با pH حدود 5/6 می­باشد. تکثیر گیاهان دارویی با بذر و ریشه غده ای قابل انجام می شود. کاشت بذر در فصل پاییز اقدام شود. به طوری که بذور در فریم های سرد در جای سرپوشیده قرار می گیرند، و پس از طی دوره سرما آماده جوانه زنی شده و سپس به فضای باز منتقل می شوند.

همچنین پس از گلدهی می توان از تقسیم بوته جهت تکثیر استفاده کرد. از نظر مراقبت یک بار کوددهی به ویژه با کود پتاس در فصل بهار کافی بوده و از نظر آبیاری در طول رشد آبیاری به موقع نیاز دارد ولی پس از به خواب رفتن نیاز آبی کاهش پیدا می کند. همچنین جهت حفاظت از تنش باد بهتر است در مکان مناسب گیاه کشت شود. از سال دوم رشد گیاه به بذر می رود. برداشت ریشه اواخر بهار و اوایل تابستان پس از پایان دوره بذر دهی می باشد. هنگام برداشت، فقط باید برگ این گیاه جدا گردد و از کندن ریشه خودداری نمود، برداشت غیر اصولی موجب آسیب زدن به پوشش این گیاه مرتعی می گردد. برای خرید بذر و محصولات سریش می­توانید به سایت پرمون طب ایرانیان مراجعه کنید.

گیاه گز ( Tamarix spp)

گز درخت یا درختچه ای است از خانواده گزیان یا Tamaricaceae تا ارتفاع  10 الی 15 متر می رسد که دارای شاخه های باریک و ظریف با برگهای کوچک سوزنی و فلس مانند خاکستری-سبز می باشد. گل آذین خوشه فشرده بوده و گلهایی صورتی، ارغوانی یا سفید رنگ با 5 گلبرگ دارد و به درخت حالت پرمانند می دهد. گلدهی در فصل تابستان انجام می شود. میوه های گز کپسول خشک کوچکی هستند که پس از رسیدن شکوفا شده و دانه های فراوان کرک دار رها و پخش می شوند. از نظر ترکیبات شیمیایی گیاه گز حاوی انواع ترپنوئیدها، اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها و تانن ها می باشد. از دیرباز از گیاه گز جهت رفع اختلالات دستگاه گوارش برطرف کردن سرفه ، زخم ها، دیابت و دردهای دندان کاربرد داشته است. طبق مطالعات این گیاه در حفاظت کبد و رفع التهابات نقش دارد. پوست گیاه نیز کاربردهای درمانی و چوب درخت مصارف صنعتی دارد.

نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه گز

گز درختچه ای است که در مناطق بیابانی و قلیایی شور رشد می کند. این سرده شامل 50 تا 60 گونه می باشد. گز شاهی(Tamarix aphylla)  گونه ارزشمند بومی ایران، عربستان، مصر، عراق، افغانستان و پاکستان بوده و تا ارتفاع 10 متر نیز رشد می­کند. گز گیاهی است که برای گلدهی به آفتاب نیاز دارد. خاک مناسب جهت رشد گیاه گز خاک سبک شنی و زهکشی شده می باشد. این گیاه به شوری و خشکی مقاوم است. روش تکثیر و کاشت این گیاه، از طریق بذر، قلمه و پاجوش ها می­باشد. جهت قلمه زنی در اوایل پاییز از قلمه های نیمه چوبی 25 تا 30 سانتی متری استفاده شده و در بستر کمی مرطوب شنی در هوای آزاد کاشته می شوند. سپس گیاهچه ها پس از یکسال به زمین اصلی منتقل می گردند. تکثیر با بذر کمتر متداول است. گلدهی گیاه در اواسط فصل تابستان انجام می شود. از نظر داشت و مراقبت، نیاز به آبیاری به جز در گیاهان جوان که باید بلافاصله پس از کاشت آبیاری شوند، پایین است. گیاه گز در دماهای پایین و بالا رشد می کند و آفتاب کامل را ترجیح می دهد. برخی بیماری های قارچی موجب ایجاد گال بر روی شاخه ها می شود. ایجاد لکه در گیاه منجر به خشکی اندام هوایی می شود که شاخه های آلوده باید حذف شوند. سفیدک پودری از دیگر بیماری های گیاه گز است که با قارچ کش های مناسب قابل رفع می باشد. پوسیدگی ریشه و کرم های تغذیه کننده گیاه، سوسک چوب خوار و موریانه  از دیگر بیماری های گیاه گز می باشد. از بخش های قابل برداشت و مورد مصرف این گیاه پوست درخت می باشد که استفاده درمانی دارد. برای خرید بذر و محصولات گز می­توانید به سایت ما مراجعه کنید.