اسـتان فارس با مسـاحت ۶٠٨ ١٢٢کیلومتر مربع تقریباً ٧/۴ درصـد مسـاحت کشـور را تشـکیل می‌دهد. از نظر آب و هوا و اقلیم متنوع بوده واز آب و هوای سـرد کوهسـتانی تا نیمه خشـک و بیابانی و نیز معتدل تا جنگلی و نیمه گرمسـیری در این اســـتان یافت می‌شـــود. از نظر محصـــولات کشـــاورزی این اســـتان اولین تولید کننده گوجه فرنگی و لوبیا به ویژه درشـهرسـتان اقلید در کشـور اسـت. اسـتان فارس نیز مانند خراسـان رضـوی تولید بالایی در کشـت پنبه و زعفران دارد. همچنین خرما انجیر، گل محمدی، خرمالو، انار، به، انگور، گندم و جو به شکل دیم در استان کشت می شود. برای خرید گوجه و خرید لوبیا به بخش آگهی های سایت گلانه مراجعه کنید. از گیاهان دارویی نســترن، خاکشــیر، گل محمدی، آویشــن، نعنا فلفلی، رزماری، اســطوخدوس، کاســنی، همیشــه‌بهار، سـرخارگل، آلوئه ورا بابونه، ختمی، شـیرین‌بیان و گل‌گاوزبان، اسـتویا، به لیمو و نیز چیاسـید، اسـفرزه، بارهنگ، شـکر تیغال، جاشیر، سلمه تره، قدومه شیرازی و چای ترش بومی از مهمترین گیاهان دارویی استان فارس است.
گیاه نسترن (Rosa canina L)
نسـترن گیاهی اسـت به شـکل درختچه از خانواده گل سـرخیان یا رزاسـه (Rosaceae)، به ارتفاع ١ تا ۵ متر، برگها متناوب و مرکب، برگچه‌ها دندانه‌دار، سـاقه تیغ‌دار و بالارونده، گبلرگها دارای ۵ گلبرگ به رنگ‌های سـفید تا صـورتی با پرچم‌های فراوان، میوه قرمز رنگ و بیضی شکل و هیپ مانند که حاوی تعدادی دانه کرکدار می‌باشد. ترکیبات شـیمیایی نسـترن شـامل فلاونوئیدها، کاروتنوئیدها، اسـیدهای چرب، ویتامین‌هایی مانند ویتامین سـی می‌باشـد. روغن دانه حاوی لینولئیک اسید، اولئیک اسید، پالمیتیک اسید، استئاریک اسید و فیتواسترول ها است. میوه نسـترن دارای ویتامین سـی بالا بوده و خواص آنتی اکسـیدانی، ضـد باکتریایی و ضـد التهابی دارد و در درمان عفونت‌ها به ویژه عفونت‌های مجاری ادرار و تنفسـی توصـیه می‌شـود. عرق گل نسـترن نیز تقویت کننده قلب و آرامبخش می‌باشـد و در صنایع غذایی نیز به طور خوراکی مصرف می‌شود.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه نسترن
این گیاه متحمل به خشــکی بوده و در مناطق مختلف مانند ارتفاعات البرز و مناطق مرکزی ایران قابل رویش اســت. در اسـتان فارس به ویژه شـهرسـتان مرودشـت با توجه به شـرایط اقلیمی مطلوب کاشـت گیاه نسـترن در برنامه کشـت گیاهان دارویی این منطقه قرار گرفته است. بافت خاک مناسـب جهت کاشـت گیاه نسـترن بافت متوسـط رسـی، حاصـلخیز و زهکشـی شـده بوده و نیاز به محیط آفتابی یا نیمه سایه و آبیاری کافی هفتگی دارد. کـاشــت و تکثیر نســـترن بـه روشهـای مختلف از جملـه قلمـه زنی، خوابـانیـدن، تکثیر بـا بـذر انجـام می‌شـــود. قلمـه زنی آسـانترین روش تکثیر گیاه نسـترن می‌باشـد که از قلمه‌های ١٠ تا ٢٠ سـانتی‌متری با برگهای ۵ برگچه‌ای سـبز و نرم در بهار قلمه‌های خشـبی و چوبی در فصـل پاییز اسـتفاده و در بسـتر ماسـه‌ای کاشـته می‌شـوند. پس از ریشـه‌دار شـدن قلمه‌ها در شرایط گلخانه طی حدود سه ماه به محل اصلی منتقل می‌شوند.
خوابانیدن سـاقه و سـپس جدا کردن شـاخه‌های ریشـه‌دار شـده و نیز کاشـت بذر نسـترن دیگر روشهای تکثیر این گیاه می‌باشــد. بذرها در خزانه به طور ردیفی با فاصــله حدود ۶٠ ســانتی‌متر کاشــته شــده و پس از جوانه زنی نهالها به محل اصلی در ردیف‌هایی با فاصله ٣ متر منتقل می‌شوند. از جمله نکات مراقبت و داشـت گیاه نسـترن حذف پاجوشها، هرس در اواخر اسـفند ماه، کوددهی به خاک در بهار و پاییز توســط کودهای پوســیده حیوانی، دمای ٢٠ تا ٢۵ درجه ســانتیگراد و حذف علف‌های هرز توســط علف کش‌هایی مانند سیمازین می‌باشد. از بیماری‌های رایج گل نسـترن حمله شـته‌ها، بیماری قارچی سـفیدک پودری و گال ریشـه را می‌توان نام برد که با کاربرد آفت کش‌ها و سموم مناسب مانند آفت کش های سولفوره می‌توان آنها را کنترل کرد. برداشـت میوه ها پس از سـفت و قرمز رنگ شـدن آنها انجام می شـود. و پس از جداکردن دانه ها خشـک می شـوند. گل نسـترن نیز در اواسـط بهار قابل برداشـت می‌باشـد و از آن عرق نسـترن تهیه می‌گردد. از سـال سـوم کاشـت گیاه نسـترن اقتصادی شده و از میوه برداشت شده عرق گل نسترن در صنایع دارویی استفاده می‌شود. برای خرید بذر و محصولات نسترن می‌توانید به گلانه ایرانیان مراجعه کنید.
گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
اســتویا یا شــیرین برگ گیاهی اســت علفی یا بوته‌ای پایا از خانواده کاســنی‌ها یا Asteraceae که تا ارتفاع ٣٠ تا ٨٠ سـانتی‌متر می رسـد. برگهای آن کوچک دندانه دار، معطر، حدود ٣ تا ۵ سـانتی‌متر طول دارد و با آرایش متقابل بر روی ساقه قرار گرفته‌اند. گلهای لوله‌ای و کوچک سفید رنگ بر روی خوشه‌های انتهایی واقع شده اند. میوه فندقه کرکدار است. برخی ترکیبات شـیمیایی گیاه اسـتویا شـامل فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، هیدروکسـیل سـینامیک اسـیدهایی مانند کافئیک اســید، کلروژنیک اســید، الیگوســاکاریدها، انواع گلیکوزیدها به ویژه اســتویوزید ( عمدهترین ترکیب شــیرین کننده گیاه) ، آمینو اسیدها و لیپیدها می‌باشد. عمدتاً برگهای گیاه اسـتویا به عنوان شـیرین کننده طبیعی مورد استفاده خوراکی قرار گرفته و در برخی مناطق جایگزین شکر است. این گیاه در کنترل دیابت تقویت سیستم ایمنی و رفلاکس معده مفید گزارش شده است
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه استویا
اسـتویا گیاهی از حسـاس به سـرما و جهت رشـد نیاز به دماهای بالاتر دارد. بومی مناطق گرم و مرطوب آمریکای جنوبی می‌باشد و در اغلب نواحی ایران نیز قابل کشت است. خاک مناسـب جهت رشـد این گیاه لومی شـنی دارای تهویه و زهکشـی شـده با pH حدود ۴ تا ٨ و خاک تسـطیح شـده می‌باشـد. برای تکثیر و کاشـت گیاه اسـتویا می‌توان از کاشـت بذر یا قلمه اسـتفاده کرد. روش قلمه گیری از طریق تهیه قلمه سـاقه، انتقال نشـاها به زمین اصـلی در اواسـط بهار و کاشـت آنها به طور ردیفی با فاصـله ردیف ۴٠ سـانتی‌متر و تراکم بوته‌ای ٢٠ سانتی‌متر انجام می‌شود. دمای رشد مناسب گیاه استویا ١۵ تا ٣٠ درجه می‌باشد. در صـورت کاشـت مسـتقیم بذر؛ بذور از اواخر اسـفند تا اواسـط فروردین با فاصـله سـانتی‌متر در بسـتر از قبل آماده شـده در عمق ١ تا ٢ سانتی‌متر خاک کاشته شده و آبیاری می‌شوند .١٠ تا ١۵ روز جهت جوانه زنی بذرها لازم است.
از نکات مهم نگهداری و داشـت گیاه اسـتویا می‌توان به کوددهی همراه شـخم عمیق به ویژه افزودن کودهای حاوی فسـفر و پتاسیم و با نسبت کمتر کود ازته، آبیاری منظم هفته‌ای تا دو بار به ویژه با روش آبیاری بارانی و یا قطرهای و مالچ پاشی اطراف بوته جهت جلوگیری از خشـک شدن ریشه‌ها اشاره کرد. از بیماری‌های مشاهده شده در استویا بیماری لکه برگی با کمبود عنصر بور در گیاه می‌باشد. اندام قابل برداشـت گیاه اسـتویا ها می‌باشـد که به طور دسـتی یا مکانیکی انجام می‌شـود حدود چهار ماه پس از کاشـت اولین چین برگها را می‌توان انجام داد، چین‌های بعدی هر سـه ماه یکبار برداشـت می‌شـوند. زمان برداشـت بر اسـاس محل کاشت می‌تواند متفاوت باشد ولی اغلب در اواسط تابستان انجام می‌گردد. برای خرید بذر و محصولات استویا می‌توانید به سایت ما مراجعه کنید.
گیاه قدومه شیرازی (Alyssum homalocarpum)
قدومه شـیرازی گیاهی از یک سـاله و علفی از خانواده شـب بو یا Brassicaceae به ارتفاع ٣٠ تا ۵٠ سـانتی متر، برگها باریک و سـبز-خاکسـتری و حاوی کرک اسـت. گل آذین خوشـه‌ای و گل‌ها زرد رنگ بوده و میوه از نوع خورجینک بالدار و کرکدار، دانه‌ها گرد و پوشش آن حاوی مواد موسیلاژی می‌باشد. قدومه شــیرازی حاوی ٩٠ درصــد آلفا لینولنیک اســید و نیز اســتئاریک اســید، مریســتیک اســید، آراشــیدیک اســید، بتاسیتواسترول و دیگر اسیدهای چرب می‌باشد. کاربرد موسـیلاژ و پلی سـاکاریدهای قدومه شـیرازی برای اهداف درمانی مانند دفع یبوسـت، رفع سـنگ های مجاری ادرار و افزایش اشــتها تایید شــده اســت. پودر موســیلاژ دانه منبع منحصــر به فرد هیدروکلوئیدی می باشــد. ســمت دانه قدومه شیرازی قادر به تشکیل ژل بوده و به عنوان یک افزودنی جهت بهبود کیفیت نان عمل می‌کند.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه قدومه
گیاه قدومه شـیرازی بومی آسـیا و غرب اروپا بوده مقاومت نسـبی به خشـکی داشـته و آفتاب دوسـت می‌باشـد. خاک مناسـب جهت کاشت و رشد گیاه قدومه شیرازی باید بافت سبک و شنی داشته ولی خاکهای رسی مساعد نیست. تکثیر گیاه قدومه معمولا از طریق کاشـت بذر در خاک زهکشــی شــده به طور ردیفی با فاصــله ٣٠ ســانتی‌متری و عمق کاشـت یک سـانتی‌متر، فاصـله بوته‌ها ٣٠ سـانتی‌متر و زمان کاشـت آن در اواخر زمسـتان یا اوایل بهار می‌باشـد. در برخی مناطق کشــت پاییزه قدومه انجام می‌شــود. هرچند از طریق قلمه ســاقه نیز می‌توان قدومه را تکثیر کرد. این گیاه نیاز به مراقبت و داشـت خاصـی نداشـته و نیاز کمی به آب دارد به طوری که سـه مرتبه آبیاری برای گیاه کافی اسـت همین امر کشت آن را اقتصادی می‌کند. سـه ماه پس از کاشـت گلدهی و سـه ماه پس از آن میوه می‌رسـد و آماده برداشـت می‌باشـد قدومه باید بلافاصـله پس از برداشت خشک و دانه گیری شود. برای خرید بذر و محصولات قدومه شیرازی می‌توانید به سایت گلانه مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی آذربایجان غربی
آویشن شیرازی ( ataria multiflora Bioss.)
آویشـن شـیرازی گیاهی اسـت چند سـاله و بوته‌ای متعلق به خانواده نعناییان یا Labiateae تا ارتفاع ۴٠ یا ٨٠ سـانتی‌متر، برگها کوچک و بیضـی شـکل، طول آنها ١٣ سـانتی‌متر، دمبرگ بسـیار کوتاه، کرکدار، گل آذین سـنبله ای شـکل فشـرده با گلهای کوچک و سفید و میوه فندقچه مانند می‌باشد. آویشـن شـیرازی حاوی اسـیدهای چرب، سـیتوسـترول، تبولین و اسـانس می باشـد. از مهمترین اجزای اسـانس شـناسـایی شـده کاراکرول، تیمول، لینالول، اوسمین، دودکان، گاماتریپتین، آلفاپینن، دکان و بتاکاریوفیلن می‌باشد. این گیاه دارای خواص ضـد باکتریایی آنتی اکسـیدانی، ضـد قارچی و ضـد التهابی، ضـد اسـپاسـم و ضـد سـرفه و نیز تقویت کننده سیستم ایمنی بوده و به عنوان طعم دهنده مصارف خوراکی نیز دارد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه آویشن شیرازی
آویشـن شـیرازی در مناطق گرم و معتدل به خوبی رشـد کرده و در مرکز و جنوب ایران نیز به طور خودرو رویش دارد. این گیاه بومی ایران پاکسـتان و افغانسـتان اسـت. خاک مناسـب رویش آویشـن شـیرازی با بافت لومی شـنی و pH شـش و نیم تا هفت و کاملاً زهکشی شده می‌باشد. تکثیر گیاه آویشن شیرازی با کاشت مستقیم یا غیر مستقیم بذر انجام می‌شود. در کاشـت مسـتقیم بذر بر روی خاکی از قبل آماده شـده شـامل زهکشـی مناسـب و کوددهی شـده با کود دامی پوسـیده، کاشـت بذرها با فاصـله ٣٠ سـانتی متر و عمق ٢ تا ۵ میلی‌متر انجام و آبیاری می‌شـوند. در کاشـت غیر مسـتقیم که ارجحیت دارد بذرها ابتدا در خزانه رشــد کرده و پس از تولید نشــا ۵ تا ١٠ ســانتی‌متری به زمین اصــلی منتقل و به طور ردیفی با فاصله بوته‌ای ٣٠ سانتی‌متر و فاصله دو ردیف ۵٠ سانتی متر کاشته می‌شوند. این گیاه توسط قلمه و تقسیم بوته نیز قابل تکثیر می‌باشد.
از مهمترین نکات داشـت و مراقبت گیاه آویشـن شـیرازی حفظ رطوبت نسـبی خاک به ویژه در اوایل رویش، نور مناسـب، وجین و مبارزه با علف‌های هرز، توجه به کوددهی قبل از کشـت با کود پوسـیده دامی و نیز پتاس و ازت در فصـل بهار و در طول رشد می‌باشد. برداشـت گیاه آویشـن شـیرازی در زمان گلدهی طی چندین برداشـت در سـال انجام می‌شـود و سـرشـاخه‌های برداشـت شده طی مراحل بعدی خشک و نگهداری می شوند. برای خرید آویشن شیرازی می‌توانید به‌گلانه مراجعه کنید.
