اسـتان سـیسـتان و بلوچسـتان با وسـعت ١٨٧۵٠٢ کیلومتر مربع معادل ۵/١١ درصـد مسـاحت کشـور را شـامل می شـود. این اسـتان دارای اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی اسـت. تنوع اقلیمی اسـتان سـبب رویش بیش از یک هزار و ٢٠٠ گونه گیاهی شـده اسـت که ٣٠٠ گونه آن ارزش دارویی دارند. از محصـولات متنوع باغی میتوان به خرما، موز، انبه، پاپایا، چیکو، گواوا، انگور، انجیر، لیموترش، پرتقال، و پســته اشــاره کرد که بســیاری از آنها تنها مختص این منطقه می باشــد. همچنین گســترش کشـت محصـولات گلخانه ای مانند خیار، گوجه فرنگی، گل و گیاه زینتی، توت فرنگی، آناناس و موز در اسـتان سـیسـتان و بلوچستان از دیگر ظرفیت های بخش کشاورزی بشمار می رود. می توانید برای خرید همه این محصولات مانند خرید صیفی جات سیستان و بلوچستان به سایت ما مراجعه فرمایید. بدین ترتیب اسـتان سـیسـتان و بلوچسـتان با داشـتن حدود هزار و ٢٠٠ گونه گیاهی که ٣٠٠ گونه آن مصـارف دارویی و صـنعتی دارند دومین اسـتان کشـور به لحاظ تنوع گیاهی محسـوب می‌شـود. از جمله گیاهان دارویی سیستان و بلوچستان میتوان موارد زیر را نام برد: گز روغنی، درخت‌مسواک، هندوانه ابوجهل، خارمریم، خارشتر، پنیرباد، آنغوزه، بنه، سنا، کُنار، وشاء، بادام کوهی، برازمبل، کلپوره، گون، پونه، ایشوِرک، استبرق، آلوئه ورا، مریم گلی، خرزهره، علف مار، مارموتک، ریواس، درمنه، موسیر، زیره سیاه، گُلدِر، گل گندم، خاکشـیر، خارخَسـَ ک، گزنه، شـاهتره، بید، مورد، پنیرک، داتوره، بنگدانه، پونه سـا، مشـکک، سـه پسـتان، بومادران، پنج انگشـت و بارهنگ. این اسـتان از نظر سـطح زیر کشـت و تولید برخی از گیاهان دارویی مانند حنا، نیل، چای ترش و کُنار دارای رتبه اول کشوری است. اگر دنبال مرجعی مطمئن برای خرید گیاهان دارویی هستید سایت گلانه بهترین پیشنهاد برای شما است.
مورینگا یا گزروغنی (Moringa oleifera)
مورینگا یا گزروغنی درختی اسـت از خانواده گزروغنیان یا Moringaceae به ارتفاع ١٠ تا ١٢ متر با برگهای متقابل شـانه ایی مضاعف و برگچه‌های کوچک متقابل، گل آذین پانیکول با گل‌هایی با اجزای ۵ قسمتی به رنگ صورتی و سفید و زرد، میوه به صـورت کپسـول دراز حاوی ١۵ دانه. برخی از گونه‌های این خانواده از انواع دارویی و صـمغ و از دانه‌های برخی از این گونه‌ها روغن استخراج می‌شود. مهمترین ترکیبات شـیمیایی شـامل اسـانس روغنی و ترکیبات فنولی، گلوکوزینولاتها، سـاپونین و انواع آمینواسـیدها می باشــد. برگ، دانه، گل و چوب آن کاربرد دارویی، بهداشــتی و غذایی دارد. از خواص دارویی گز روغنی می توان به خواص ضـد افسـردگی، ضـد التهابی، آنتی اکسـیدانی، تقویت سـیسـتم ایمنی بدن، کاهش دهنده کلسـترول و فشـار خون، آنتی اکسیدان، ضد سرطان، تنظیم قند خون، تقویت سیستم گوارشی و ضد قارچی اشاره کرد. تمام اندامهای گیاه مورد اسـتفاده قرار می گیرد ولی بیشـترین اسـتفاده از بذر و روغن آن اسـت. همچنین از این گیاه در دباغی پوست و در صنعت و تولید فراورده های آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه مورینگا
مورینگا یا گزروغنی بومی بخش هایی از آفریقا و آســیا، عربســتان و پاکســتان و بطور کلی آب و هوای گرمســیری و نیمه گرمســیری اســت. در اســتانهای جنوبی ایران (ســیســتان و بلوچســتان و هرمزگان) مشــاهده شــده اســت. گونه های Moringa peregrine و Moringa oleifera مهمترین گونه های این جنس هسـتند. گونه پرگرینا بومی سـیسـتان بوده ولی گونه مورینگا اولیفرا به عنوان اقتصادی ترین گونه به تازگی در ایران کشت می‌شود. گیاه مورینگا یا گزروغنی در خاک های خشک شنی یا لومی با pH خنثی تا کمی اسیدی ٣ /۶ تا ٧ خوبی رشد می کند. رطوبت بالا سـبب پوسـیدگی گیاه می شـود. این درخت آفتاب پسـند بوده و نسـبت به دماهای پایین و یخبندان حسـاس است. از این رو برای کشت در مناطق خشک مناسب است، بهترین کار برای کاشـت مورینگا این اسـت که دانه ها را به طور مسـتقیم در محل مورد نظر برای کاشـت درخت قرار داد و از جا به جایی نهال جلوگیری کرد. میزان جوانه زنی برای بذرهای تازه بین۶٠ تا ٩٠ درصـد اسـت که بین یک هفته تا یک ماه پس از کاشت اتفاق می افتد.
در یک منطقه با خاک سـبک و شـنی با عمق سـانتی متر حفر شـده وسـپس مجدداً با خاک سـبک پر می شـود. کوددهی به رشــد بهتر درخت کمک خواهد کرد، اگرچه درختان مورینگا در خاک های فقیر نیز رشــد می کنند. ســه تا پنج دانه با فاصـله ۵ سـانتی متر از هم در گودال باید کشـت شـود. در تکثیر با قلمه پس از توقف باردهی، شـاخه هایی به عنوان قلمه قطع می شوند و در مکان جدید کاشته و با خاک و کود پر می شوند. از عملیات داشــت باید توجه کرد که خاک به اندازه کافی مرطوب باشــد، این درخت به آب زیادی نیاز ندارد و هفته ای یک یا دو بار آبیاری کافی است. وقتی که طول گیاهان به ١٠ تا ١۵ سانتی متر رسید، سالم ترین آنها در زمین نگه داشته و بقیه حذف شوند. دو آفت مورینگا حمله موریانه ها و کرم های نماتد است که اقدامات لازم برای مبارزه با آنها باید انجام شود. درخت گز روغنی رشد سریعی دارد و در سال اول می تواند به ارتفاع ٣ متر رشد کند. پس از برداشـت تمام قسـمتهای گیاه گز روغن مورد اسـتفاده قرار می گیرد اما بیشـترین اسـتفاده از بذر اسـت. هر دانه بذر گز روغنی حاوی ٢١ درصـد روغن بوده و از هر درخت ۶٠ میوه برداشـت می شـود. هر میوه متوسـط هشـت عدد بذر تولید می کند. برای خرید بذر و محصولات مورینگا می‌توانید به سایت گلانه مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی یزد
گیاه حنا (Lawsonia inermis)
گیاه حنا از خانواده لیتراســـه یا حنا (Lythraceae)، گیاهی اســـت چند ســـاله، درختچه‌ای با ارتفاع دو تا دو و نیم متر شـاخه‌های متقابل، اغلب خاردار برگهای آن کامل، بیضـی شـکل دارای دمبرگ کوتاه. ریشـه حنا به رنگ قرمز تیره گل آذین به صــورت انتهایی و خوشــه با گل‌هایی کوچک، به رنگ ســفید یا قرمز تخمدان دو خانه ای در هریک ٢ یا تعداد بیشتری دانه موجود است. دانه‌ها سیاه رنگ و گاهی سیاه مایل به قرمز دیده می‌شوند. برگ حنـا دارای ترکیبـات شـــیمیـایی مـاننـد تـانن، پنتوزان، کوئینون، مـادهای رنگین بـه نـام لاوســـون یـا ١- هیـدروکســـی نفتوکینون، گلیکوزیدهای فنلی متعدد، کومارین، گزانتون، فلاونوئیدهایی نظیر لوتئولین و مشتق گلیکوزیدی آن، گزانتون، چربی، رزین، سیتروسترول، صمغ، مانیتول و موسیلاژ می باشد.
از برگ ها، ریشـه، دانه ها و ترکیبات موجود در گل گیاه حنا از دیرباز اسـتفاده دارویی و درمانی شـده و اثرات ضـدالتهابی، ضـددرد، ضـد باکتری و ضـد قارچ آن برای درمان بیماری های پوسـتی، عفونت‌های قارچی، آمنوره و دیس منوره، سـرفه، درمان سـردرد، تب و و اسـهال گزارش شـده اسـت. مقادیر بالای آن موجب مسـمومیت می‌شـود. از این گیاه عمدتا به عنوان رنگ افزودنی در فرآوردههای آرایشــی پوســت و مو و برای درمان شــوره ســر و صــنعت رنگرزی اســتفاده می گردد .
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه حنا
گیاه حنا بومی نواحی نیمه خشـک، شـمال آفریقا و مدیترانه اسـت و در مناطق جنوبی ایران، اسـتانهای کرمان، هرمزگان و بلوچسـتان کاشـته می‌شـود. این گیاه سـازگار با مناطق گرم و خشـک با دمای حدود ٣۵ درجه سـانتی‌گراد می باشـد. خاک مناسـب برای کاشـت این گیاه شـنی و رسـی با pH ۴ تا ٨ با کوددهی مناسـب می باشـد. این گیاه به به تغییرات دما و سـرمای شـدید حسـاس اسـت. گیاه حنا از طریق بذر و قلمه زنی قابل تکثیر اسـت. در تکثیر مسـتقیم با بذر تاخیر در جوانه زنی، عدم یکنواختی گیاهچه ها و حسـاسیت به برخی آفات می توان مشگل ساز باشد. به همین دلیل کاشت بذر در خزانه و قلمه زنی درگلدان و انتقال گیاهچه ها به زمین اصلی انجام می شود. نکات مربوط به داشـت توجه به آبیاری منظم روزانه تا رشــد کامل نشــاها تا حدود دو هفته و ســپس آبیاری هفتگی تا زمان اولین چین محصــول می باشــد. شــخم عمیق در پائیز جهت حفظ خواص فیزیکی و رطوبت خاک و کوددهی با کود دامی در سـال اول کاشـت در دو نوبت اواسـط بهار و اواسـط تابسـتان و در سـالهای بعدی یک سـوم آن در اواسـط بهار و دوسـوم اواسـط تابسـتان باید انجام گردد. این گیاه به آفات چندان حسـاس نیسـت با این وجود پوسـیدگی سـیاه ریشـه و لکه برگی از مهم ترین بیماری های حنا می باشند.
حنا را در دو فصــل برداشـت می کنند، برداشــت اول در بهار اســت در ســال اول دو نوبت در اواخر تیر ماه و در آبان ماه انجام می شـود. در برداشـت اول گیاه ماده رنگ دهنده کمتری دارد ولی از سـال دوم تعداد برداشـت های سـالانه به سـه مرتبه یافته در تیر ماه، شــهریور ماه و نیمه دوم آبان ماه افزایش پیدا می کند. برگهای برداشــت شــده حنا را بلافاصــله خشـک می کنندمعمولاً. میزان برداشـت در چین‌های دوم و سـوم کمتر اسـت. بار دوم برداشـت پائیزه محصـول اسـت که حاوی مقدار بیشتری ماده رنگ دهنده بوده و بیشتر برای مصارف آرایشی مورد استفاده قرارمی گیرد. برای خرید بذر، پودر و محصولات حنا می‌توانید به سایت پرمون گلانه مراجعه کنید.
درخت مسواک (Salvadora persica)
درخت مسواک یا درخت اراک گیاهی است از خانواده مسواکیان یا Salvadoraceae که از چوب آن مسواک می‌سازند. ارتفاع درخت به دو تا پنج متر رسـیده، شـاخه‌های آن باریک و برگهای آن سـبز درخشـان اسـت، و شـیرهای به رنگ زرد مایل به سـبز روشـن از آن خارج می‌شـود. گلها کوچک و به رنگ زرد متمایل به خاکسـتری بوده و میوه آن مصـرف خوراکی دارد. چوب درخت اراک حاوی تانن، ترکیبات ایزوتیوســـیاناید، کلر، ســـیلیکا، ترکیبات گوگردی، ســـنجرین، تری میتل آمین، فلورین، فلوراید، سیلیس و بی‌کربنات سدیم می‌باشد که جهت سفید و ضدعفونی کردن دندان استفاده می شود. همچنین روغن چوب درخت مسـواک به خوشـبوکردن دهان کمک می کند. اسـید اسـکوربیک و ماده ی سـیتوسـیترول چوب این گیاه نیز در تقویت لثه موثر است. همچنین این گیاه به تنظیم حرکات دستگاه گوارش کمک می کند.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه مسواک
آب و هوای مناسـب برای رشـد درخت مسـواک، آب و هوای گرم و اسـتوائی اسـت ولی در مناطق سـردسـیر می توان آن را در گلخانه کاشت. درخت اراک در مناطقی از ایران، حبشه، سودان، عربستان، مصر، هند، یمن یافت می‌شود. مهمترین نواحی رویش آن در ایران: لار، بندرعباس، میناب، مکران، چاه بهار است. درخت مســـواک از طریق بذر تکثیر می‌شـــود. در کشـــت بذری ابتدا بذرها را به یک شـــبانه روز خیس خورده و پس از جداکردن پوسـته آن در عمق مناسـبی در دمای ٣۵ درجه سـانتی گراد کاشـته می شـود. بلافاصـله گیاه آبیاری می شـود تا جوانه زنی صورت گیرد. پس از رشد گیاه به زمین اصلی منتقل می شود.
