اسـتان مازندران در موقعیت جغرافیایی شـمال ایران وسـعتی معادل ۴۶/١درصـد مسـاحت ایران دارد. این اسـتان رتبه نخسـت را در تولید ١۴ محصـول زراعی ، باغی و دامی کشـور در اختیار دارد و مطابق گزارش سـازمان جهاد کشـاورزی اسـتان، از مجموع ۴٧٠ هزار هکتار اراضــی زراعی و باغی در مازندران ، ٣٠٠ هزار هکتار زیر کشــت محصــولات کشــاورزی می رود. اقلیم مازندران با توجه به وجود دریا، کوه و جنگل به دو نوع معتدل و مرطوب و کوهسـتانی تقسـیم می‌شود. به ویژه وجود دریای مازندران و رشــته کوههای البرز و نیز جلگه‌ها، علفزارها، بیشــه‌ها و جنگل های هیرکانی موجب تنوع صــدها گونه گیاهی منحصـر به فرد در جهان و مناسـب بودن شـرایط کشـت گیاهان و محصـولات کشـاورزی شـده اسـت. براسـاس یافته های بدسـت آمده نزدیک به ٢٠٠٠ گونه گیاهی در اسـتان مازندران شـناسـایی شـده و از این تعداد گونه های گیاهی در حدود ۵٠ گونه جزو گونه های دارویی ارزشــمند می باشــند. علاوه بر گیاهان خودرو، بیشــترین تولیدات گیاهان دارویی شـامل گل گاوزبان، سـنبل الطیب، بادرنجبویه، آویشـن، مریم گلی، عروسـک پشـت‌پرده، نعنا فلفلی، به‌لیمو، انواع گوش بره، کاکوتی، گل‌محمدی، استویا و دیگر گیاهان دارویی دیگر در این استان می باشد. برای خرید آویشن ، خرید گلاب و خرید گیاهان دارویی تازه استان مازندران با بهترین کیفیت و قیمت به بخش آگهی های سایت ما سر بزنید.
گیاه گاوزبان ایرانی (Echium amoenum)
گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum) از خانواده گاوزبانیان (Boraginaceae)، گیاهی است علفی و کرکدار با ارتفاع ٧٠ تا ١٠٠ سانتی‌متر، برگهای پایینی گیاه دارای دمبرگ و برگهای بالای گیاه فاقد دمبرگ و ساقه ها توخالی و پوشیده از تارها و کرک می باشد. برگها نیز پوشیده از کرک بوده و گل آذین گرزن و رنگ گلهای آن آبی و گاه سفید می باشد. میوه گاوزبان، از نوع فندقه تیره رنگ می باشد. بخش های دارویی اصـــلی این گیاه، عمدتا گل و همچنین برگ و گاه ریشـــه و ســـاقه و روغن دانه می باشـــد. ترکیبات شـیمیایی این گیاه، شـامل آلکالوئیدهای پیرولیزیدین، اسـید گاما-لینولنیک ،آلفالینولنیک اسـید، اسـفنگولیپید، موسـیلاژ، رزین، نمک ها و اسـیدهای معدنی اسـت. گلبرگ های این گیاه دارای اثرات کاهنده فشـار خون، ضـدباکتریایی، اثرات ضـد اکسـیدانی، ضـدویروسـی، ضـدالتهابی، تسـکین دهنده، ضـددیابتی و تنظیم‌کننده سـیسـتم ایمنی می‌باشـد. بذرها غنی از اسـیدهای چرب ضـروری مانند آلفا لینولنیک و گامالینولنیک اسـت و در تهیه داروهای پیشـگیری از بیماریهای عصـبی استفاده می شود. همچنین، این گیاه، کاربردهایی در تولید محصولات آرایشی و مراقبت از پوست و مصارف خوراکی دارد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، شرایط کاشت و نگهداری گیاه گاوزبان ایرانی
درکشور ما، گیاه گاوزبان ایرانی در استان مازندران ارتفاعات کندوان ، چالوس، الموت قزوین و همچنین ارتفاعات حیران بین اردبیل و آستارا به صورت خودرو می روید . این گیاه در مناطق کوهستانی و تا ارتفاع ٢۵٠٠ متر از سطح دریا رویش دارد. کاشت و نگهداری گیاه گاوزبان : این گیاه گل گاوزبان در هر خاکی قابل رویش است و در خاک های سبک و سنگین بخوبی رشد کرده و تا حدی به خشکی و تا حدی شوری خاک مقاوم می باشد. با این وجود خاک های با بافت متوسط و لومی با زهکشی و مواد آلی مناسب و با pH حدود ۵/۶ ترجیح داده می شود.تکثیر گل گاوزبان با استفاده از بذر و در فصول بهار و پاییز می توان کشت کرد. گیاه گاوزبان هم به طور مستقیم در زمین اصلی و هم از راه نشاء کاری قابل تکثیر است که بدلیل کندی رشد اولیه، روش دوم توصیه می شود. انتقال نشاءها در مرحله ٢ تا ۴ برگی و کاشت با فاصله ۵٠ در۵٠ سانتی متر انجام می شود. . عمق کاشت ١٢ سانتی متر و فاصله بین بوته‌ها ۴٠ تا ۵٠ سانتی متر و فاصله میان ردیف‌ها ۶٠ تا٧٠ سانتی متر است. بذرهای گل گاوزبان حدود ۵ تا ٢١ روز جوانه می زنند. بذر لازم برای تکثیر گاوزبان حدود ۴ تا ١٠ کیلوگرم برای هر هکتار می باشد.
کشـت گاوزبان در دو فصـل پاییز و بهار انجام می‌شـود و قبل از کاشـت نیاز به افزودن کود در فصـل پاییز می باشـد. زمان کاشـت بذر از اواخر زمسـتان تا خردادماه اسـت. در صـورت سـرد نبودن فصـل زمسـتان می توان کاشـت را در پاییز انجام داد تا در اواسـط بهار به گل بنشـیند. مطالعات نشـان داده اسـت که اگر آرایش بوته‌ها شـکل مربع باشـد، گیاهان از مواد غذایی و نوراسـتفاده بهتری کرده، رقابت دیرتر اتفاق می‌افتد و محصول بیشتری نیز بدست می آید. از نظر داشـت، نیاز آبی گل گاوزبان متوسـط بوده و اولین آبیاری بلافاصـله بعد از کاشـت نشـاء ها زمین اصـلی انجام می گیرد و بعد از آن به صــورت مرتب هر پنج تا هفت روز یک مرتبه نیاز به آبیاری دارد. بالاترین نیاز آبی گیاه در فصــل بهار اســت که فصــل گل دهی و برداشـت محصـول می باشـد. کشـت به صـورت دیم نیز به ویژه در مناطق با بارش مناسـب انجام می شـود اما در مناطق خشـک نیاز به آبیاری مرتب اسـت. نتایج بدسـت آمده نشـان داده اند که بیشـترین عملکرد گل مربوط به سـالهای دوم و سـوم کشـت بوده و با افزایش دفعـات آبیـاری عملکرد گـل نیز افزایش می یـابـد. بطوریکـه بیش‌ترین عملکرد گـل مربوط بـه تیمـار دور آبیـاری هفـت روز یـک‌بـار و در سـال دوم گزارش شـده اسـت. با توجه به این که کشـور ایران در منطقه جغرافیایی خشـک و نیمه خشـک قرار دارد جایگزینی و ترویج کشـت گیاهان با تحمل نسـبی به تنش کم آبی مانند گل گاو زبان ایرانی به جای گیاهان با نیاز آبی بالا توصـیه می شـود. این گیاه علاوه بر کود دامی پوسـیده قبل از کاشـت و در هنگام آماده سـازی به زمین، هر سـاله در فصـل پاییز نیز نیاز به اضـافه کردن کود دامی در پای بوته ها دارد. وجین علف های هرز در سـال های اول و دوم در دو نوبت و در سـال های بعد یک بار باید انجام شـود. از نظرآفات و بیماریهای رایج، مهمترین عامل بیماری زای گیاه گل گاوزبان کرم برگخوار می باشـد که بیشـترین خسـارت را در زمان برداشـت وارد میکند. عمدتا مبارزه بیولوژیک توصـیه می‌شـود که میتوان از زنبور تریکوگراما (Trichogramma spp.) برای این منظور اسـتفاده نمود. پوسـیدگی ریشـه و بوته‌میری و آلودگی بذر و ریشـه گیاه در زیر خاک توسـط قارچهای خاکزی Rhizoctonia solaniو Fusarium solani و نیز از بین رفتن ساقه گیاه معروف به مرگ خاموش و همچنین جمعیت‌های زیادنماتودها از مهمترین بیماری های این گیاه محسوب می شوند. برداشـت گیاه همزمان با گلدهی گیاه گاوزبان از ابتدای اردیبهشــت و در مناطق کوهســتانی با کمی تاخیر دراواخر بهار انجام می گردد. دوره گل دهی معمولا یک ماه بوده و گلها دو روز پس از باز شدن بزودی خشک شده و لازم است قبل از خشک شدن گلها را در هنگام صبح برداشت نمود. برای خرید بذر و محصولات گاوزبان ایرانی می‌توانید به سایت گلانه مراجعه کنید.
گیاه سنبل الطیب (Valeriana officinalis L.)
سـنبل الطیب گیاهی اسـت از خانواده Valerianaceae با فرم رویشـی بوته ای چندسـاله با ارتفاع بین ۵٠ تا ١۵٠ سـانتی متر بوده و برگها به صــورت متقابل روی ســاقه قرار می‌گیرند. در ســال اول رویش برگهای طوقه ای شــکل ایجاد می‌شــود و پس از گذراندن سـرمای زمسـتان، در سـال دوم به سـاقه می‌رود. گلها دو جنسـی، سـفید یا صـورتی رنگ بوده و هر گل جامی مرکب از پنج گلبرگ پیوسـته تشـکیل شـده اسـت. میوه بیضـی شـکل، به رنگ قهوهای روشـن اسـت و دارای ریشـه‌ای قهوه ای رنگ کوتاه و دارای ریزومی کوتاه و استوانه‌ای شکل می باشد. از ریزوم انشعابهای متعدد گوشتی خارج می‌شود.
مهمترین ترکیلات شـیمیایی گیاه سـنبل الطیب را اسـانس شـامل والرنون، آلفا و بتاپین، کامفن و پیرسـن و نیز اسـیدوالرنیک، اسـید ایزووالرنیک و اسـیدکافئیک تشـکیل می‌دهد. بوی تند ریشـه این گیاه به دلیل وجود اسـیدایزووالرنیک اسـت و به دلیل جلب شـدن گربه به آن به این گیاه علف گربه نیز گفته می‌شـــود. قســـمت مورد اســـتفاده این گیاه، ریشـــه‌های آن اســـت و اثرات آرامبخش، کاهش‌دهنده فشار خون، مقوی قلب و اعصاب و ضد عفونی کننده و کاربرد رایحه درمانی دارد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، شرایط کاشت‌و نگهداری ُگیاه سنبل الطیب
این گیاه در اروپا و در بیشــتر مناطق آســیا و ایران می‌روید. در ایران از دامنه های البرز تا ســبلان، خوی، تبریز، ســلماس، همدان کرمانشـاه، مشـهد، نیشـابور و شـاهرود رویش دارد. خاک مناسـب برای کشـت سـنبل الطیب باید لوم شـنی و درای تهویه و غنی از عناصـر غذایی، با ۵.۶-۶ pH باشـد. خاک های خیلی مرطوب و سـنگین برای کشـت و رشـد ریشـه این گیاه مناسـب نمی باشند. نسبت مناسـب بین ازت و فسـفر موجب افزایش عملکرد ریشـه می شـود و کمبود این دو عنصـر و سـایر مواد غذایی دیگر موجب نازک شـدن ریشه ها می گردد. آماده سازی خاک در کشت پائیزه شامل شخم زنی بوده و درکشت بهاره نیاز است در پائیز سال قبل زمین شخم زده شـود و در بهار تنها دیسـک مناسـب به منظور شـکسـتن کلوخ ها زده شـود. این کار از روئیدن علف های هرز نیز جلوگیری می کند.
کاشت و تکثیر سنبل الطیب توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد. زمان مناسب برای کشت مستقیم اوایل بهار است. در این حالت،بذرها مستقیماً در زمین اصلی و در ردیفهای به فاصله ۴٠ سانتی متر کاشته می شوند. مقدار بذر لازم در هر هکتار، ٣ کیلوگرم می باشد . برای کشت غیر مستقیم اواسط تابستان زمان مناسبی است. بطوری که، بذرها در ردیفهایی با فاصله ٢٠ سانتی متر در خزانه کشت می شوند. روی بذرها را با خاک برگ می پوشانند و سپس نشاء های حدودا ١۵ سانتی متری درمرحله شش برگی در اواخر شهریور تا اوایل مهر پس از ٢ ماه به زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله ۴٠ در۴٠ سانتی متر منتقل می شوند. در اوایل بهار نیز می توان نشاء ها را به زمین اصلی منتقل کرد. فصل پائیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی سنبل الطیب می باشد. اوایل بهار سال بعد گیاهان سریع رشد کرده و ساقه گل دهنده ظاهر می شود. تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته صورت می گیرد ولی در این روش گیاهان بسرعت به گل رفته و ریشه توسعه نمی یابد.
مرحله داشت و کنترل بیماری ها: در کاشت غیرمستقیم کود نیتروژن به صورت سرک باید به خاک اضافه شود. سنبل الطیب نیاز آبی بالا داشته و رطوبت مناسب اطراف ریشه موجب افزایش عملکرد ریشه می گردد. آبیاری در این گیاه باید هفته ای یک بار انجام شود هرچند احتمال رشد علف های هرز نیز بالا می رود. برگردان کردن خاک بین ردیف ها سبب تهویه خاک و افزایش عملکرد ریشه می شود و همچنین موجب از بین رفتن علف های هرز می گردد. علف کش آرزین را جهت مبارزه با علف های هرز در کشت بهاره می توان استفاده کرد. لارو کرم سفید ریشه از مهمترین آفاتی سنبل الطیب است که موجب بین رفتن محصول می شود. جهت مبارزه می توان از سم دیازینون به همراه آب آبیاری استفاده نمود. سفیدک سطحی نیز بیماری قارچی این گیاه است که استفاده از سموم گوگرد دار می تواند کمک کننده باشد . قارچ لکه برگی بیماری دیگری است که در شرایط گرم و مرطوب سنبل الطیب به آن دچار می شود و موجب پژمردگی یا شکستن ساقه گل دهنده و کاهش محصول می گردد. سم پاشی گیاهان جوان با محلول بنومیل یا تیرام در این حالت موثر می باشد. سفیدک دروغی با بروز لکه های زرد یا سفید رنگ در سطح برگها و قارچ زنگ از دیگر از بیماری های سنبل الطیب است. سم پاشی با قارچ کش های مناسب و از بین بردن حشرات ناقل می تواند از آن جلوگیری کند.
برداشـت محصـول: پائیز یا زمسـتان ریشـه سـنبل الطیب از بیشـترین مقدار ماده موثره برخوردار می باشـد و باید در فصـل پائیز سـال بعد برداشـت شـوند. بالاترین مقدار اسـید والرینک و مشـتقاتش در بهمن و بالاترین مقدار والپوتریات ها در اسـفند ماه گزارش شـده اسـت. به دلیل کاهش عملکرد، برداشـت ریشـه در فصـل پائیز سـال سـوم مناسـب نیسـت. قبل از برداشـت ریشـه ابتدا باید اندام های هوایی گیاهان را برداشـت کرد و ریشـه ها را زمانی که رطوبت خاک کاهش یافته برداشـت نمود. می توان از یک شـخم سـبک جهت برداشـت محصـول اسـتفاده کرد. اگر اندام مورد نظر جهت برداشـت بذرها باشـند از اواخر اردیبهشـت به تدریج بذرهای رسـیده از گیاه جدا می شــوند در برخی موارد گلهای برداشــت شــده را داخل پاکت قرار داده و پس از رســیدن، بذرها داخل پاکت جمع اوری می شوند. برای خرید بذر و محصولات سنبل الطیب می‌توانید به سایت گلانه مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی خراسان رضوی
گیاه همیشه بهار (Calendula officicinalis L)
همیشه بهار گیاهی است علفی و یکساله متعلق به خانواده آستراسه (Asteraceae) با ارتفاع کمتر از ۵٠ سانتی متر با برگهای ساده بیضی با گلهای منفرد که درانتهای شاخه گل دهنده می باشد. میوه از نوع فندقه و قهوهای رنگ می باشد. قسمت مورد استفاده یعنی گلبرگهای تازه خشک شده گیاه همیشه بهار خواص درمانی دارند. ترکیبات شیمیایی عمده این گیاه شامل فلاونوئیدها، تری ترپن ساپونین ها، کاروتنوئیدها، تری ترپن الکل ها، اسانس مانند آلفا -کادینول، – کادینول، اسیدهای چرب و هیدروکسی کومارین ها می باشد. خواص درمانی این گیاه عمدتا شامل درمان التهابهای پوستی، اگزما و خشکی پوست، در بهبود زخم و ورم های سوختگی بویژه بصورت موضعی می باشد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، شرایط کاشت و نگهداری گیاه همیشه بهار
گیاه همیشـه بهار بومی جنوب اروپاسـت ودرسـایر نقاط نیز رویش دارد. درایران درمناطق غربی ایران ومرکزی ایران بصـورت خودرو می روید، همچنین در بیشـتر نقاط کشـت می شـود. این گیاه به گرما و همچنین تابش نور نیاز داشـته و متحمل به خشـکی اسـت. هرچند، همیشـه بهار درجه دماهای پایین را نیز به خوبی تحمل می کند. بافت خاک هایی که در آنها همیشـه بهار کشـت می شـوند، باید دارای تهویه و زهکشـی مناسـب بوده و خاک های سنگین رسی برای کشت آن مناسب نیست. pH مناسب خاک بین ۶ تا ٧ می باشـد. افزودن کودهای فسـفر و پتاسـیم به خاک در فصـل پاییز به هنگام آماده سـاختن زمین، برای گیاهان مفید اسـت ولی نیتروژن بالا برای همیشـه بهار مناسـب نیسـت زیرا موجب کاهش تعداد گل ها می شـود. پس از شـخم عمیق در فصـل پاییز و کوددهی، زمین را در اواخر اسفندماه باید کاملا هموار کرد تا مشکل غرقابی ایجاد نشود.
کاشـت و نگهداری: زمان مناسـب برای کاشـت همیشـه بهار اواخر زمسـتان می باشـد. کاشـت و تکثیر همیشـه بهار به وسـیله بذر و به صـورت ردیفی در ردیف هایی به فاصـله ۴٠ تا ۵٠ سـانتی متر و با عمق ٣ سـانتی متر در زمین اصـلی کشـت می شـوند. در روش غیرمسـتقیم در زمسـتان در خزانه کشـت و در اواسـط بهار نشـاء ها به زمین اصـلی انتقال پیدا می کنند. برای هر هکتار زمین، به ۶ تا ٨ هکتار کیلوگرم بذر با کیفیت مناسب نیاز است. بعد از کاشت بذر همیشه بهار، حدود ٣ تا ۵ روز بعد بذرها جوانه می زنند.
مبارزه با علف های هرز، بطور وجین یا با اسـتفاده از علف کش های انجام می شـود. از علف کش مالوران قبل از کاشـت بذر و از علف کش دوآل در مرحله سـاقه دهی می توان اسـتفاده کرد. برگردان کردن خاک بین ردیف ها، سـبب تسـریع رشـد گیاهان و گلدهی می گردد. دور آبیاری هفت تا ده روز بوده و برای افزایش کیفیت مواد موثره باید آبیاری مناســب باشــد. بیماری های رایج گیاه همیشـه بهار شامل بیماریزای قارچی نظیر سفیدک در تابستان می باشد که برای مبارزه با آن، می توان از قارچ کش های گوگرد دار استفاده کرد. همچنین برای مبارزه با قارچ لکه برگی که موجب ریزش برگ ها می شـود می توان از قارچ کش زینب اسـتفاده نمود. شـب پره برگ خوار جالیز نیز از آفات این گیاه است که در این مورد وجین علف های هرز می تواند انجام شود.
گیاه همیشـه بهار، از رشـد و نمو سـریعی دارد بطوریکه حدود ۵٠ روز بعد از سـبز شـدن به گل می روند. زمان برداشـت از اواسـط تا اواخر بهار شـروع می شـود. پس از چیدن گل ها، همواره گل های جدیدی به وجود می آیند، گیاهان به سـرعت رشـد کرده و گل ها اغلب از اواخر بهار (اوایل خرداد) باز و قابل برداشـت می شـوند. به طوری که برداشـت گل ها را می توان تا قبل از بروز سـرما همچنان ادامه داد. بهتر اسـت گل ها همراه با کاسـبرگ ها برداشـت شـوند و سـپس کاسـبرگ ها را از گل ها جدا نمود. همچنین، می توان گل ها و کاسـبرگ ها را با هم خشـک کرد. برای اینکه حفظ کیفیت رنگ گلبرگ ها باید آنها را به سـرعت خشـک کرد و جهت جلوگیری از جذب رطوبت بلافاصله پس از خشک شدن در کیسه های مناسب بسته بندی کرد.
گیاه اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill)
این گیاه از خانواده نعناعیان Labiatae یا Lamiaceae گیاهی چند ســـاله بوده و بومی اروپا می باشـــد. ارتفاع گیاه بین ٣٠ تا۶٠ سـانتیمتر، گلها آبی یا قرمز سیر تا بنفش به صورت خوشه‌ای انتهایی و مجتمع می باشد. ساقه‌های آن چهارگوشه، برگهای کشیده و متقابل، پوشـیده از کرک سـفید اسـت. دوران گلدهی با توجه به شـرایط محیطی و آب و هوایی منطقه اواخر بهار تا شـهریورماه گزارش شده است و میوه فندقه و به شکل تخم مرغی می باشد.
اسـانس اسـطوخودوس (بیش از٣درصـد) از تقطیرسـرشـاخه های گلدارو به ویژه ازگلهای آن به دسـت می آید و بیش از ۴٠ نوع ترکیب مختلف داردکه مهمترین آنها عبارتند از: لینالیل اســتات، ســینئول، لینالول، نرول و بورنئول. همچنین در آن ترکیباتی نظیر اســید بوتیریـک /اســـیـدپروپیونیـک و اســـیـد والریـک و ژرامبول، تـانن، فلاونوئیـدهـا و مونوتریپین وجود دارد. از دیربـاز از انـدام هوایی و گـل اسـطوخودوس اسـتفاده های دارویی متعددی می کردند و برای درمان بیماری های مغزی از جمله سـردرد، گرفتگی عروق مغزی و درمان بیماریهای معده این گیاه مصــرف می شــد. امروزه نیزبرای درمان اضــطراب، عفونت‌های قارچی و زخم‌ها و موارد دیگر مورد اسـتفاده قرار می گیرد. کشـت این گیاه به صـورت گسـترده در کشـورهایی نظیر فرانسـه روسـیه بلغارسـتان ژاپن آمریکا و مجارسـتان و همچنین در کشور ایران رایج است.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، شرایط کاشت و نگهداری گیاه اسطوخودوس
این گیاه بومی مناطق معتدله و مدیترانه ای بوده و متحمل به خشکی و سرما می باشد. برای رشد هوای آفتابی و نور کافی و مناطق مرتفع را ترجیح می دهد و در اغلب مناطق کشور قابل کشت است. مراحل آماده سازی زمین جهت کاشت شامل مسطح کردن زمین، شخم زنی و دیسک زنی و کودپاشی با کود دامی پوسیده می باشد. این گیاه به وسیله بذر، قلمه و خوابانیدن تکثیر می شود. بهترین روش تکثیر این گیاه از طریق قلمه و در فصل پاییز می باشد. بطوری که از سرشاخه های اسطوخودوس قلمه تهیه کرده و در گلخانه داخل ماسه می کارند. پس از ریشه دار شدن قلمه ها که سه تا چهار ماه طول می کشد در اقدام به کشت می کنند. کشت بصورت ردیفی و فاصله کشت چهل سانتی متر روی ردیف ها و فاصله بین ردیف ها هفتاد سانتی متر می باشد. از هورمون اکسین می تولن برای تسریع ریشه دار کردن قلمه ها استفاده کرد.
آبیاری منظم، برگردان کردن خاک بین ردیف ها، تنک کردن، مبارزه با علف های هرز از جمله نکات حین نگهداری و مرحله داشت گیاه اسطوخودوس می باشد. دور آبیاری بین هفت تا ده روز تغییر می کند و سیستم آبیاری قطره ای جزو بهترین روش کشت محسوب می شود. رشد اسطوخودوس در سال اول کند است ولی در سال های بعد تسریع خواهد شد و طبق گزارشها در سال پنجم از هر بوته اسطوخودوس حدود ۵٠٠ گرم برگ خشک می توان برداشت کرد. همچنین برای جلوگیری از رشد طولی گیاه لازم است عملیات هرس در پاییز سال اول و دوم انجام شود و در سال دوم گیاه را به صورت نیم کره هرس می نمایند . از آفات مهم گیاه اسطوخودوس لارو حشره سوفورونیا هیومرلا است که برای مبارزه با آن صابون های نیکوتین دار توصیه می‌شود.
قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه های گلدار و برگ گیاه است. بهترین زمان برداشت گل، هنگام گلدهی و در روزهای آفتابی زمانی است که نیمی از گلها باز شده باشند، برداشت از از ارتفاع ١٠ سانتی متری از نوک ساقه گل دهنده انجام می شود و گیاه برداشت شده باید در سایه و در مجاورت هوا خشک شود. تعداد دفعات برداشت اسطوخودوس دو تا سه چین در سال می باشد.
گیاه به لیمو (Lippia citriodora, Synonym: Aloysia citrodora)
گیاه به لیمو بصــورت بوته ای به ارتفاع آن ٢ تا ٣ متر متعلق به خانواده شــاه پســند (Verbenaceae) می باشــد. دارای برگ های کشـیده و باریک نوک تیز به رنگ سـبز و گلها بصـورت خوشـه ای سـفید یا مایل به صـورتی و گل آذین پانیکول (به صـورت خوشـه‌های باریک) در انتهای ســاقه (گل آذین انتهایی) وجود دارند. این گیاه خزانپذیر دارای ســاقه بلند و منشــعب می‌باشــد. میوه آن شــفت مانند و محتوی دو دانه می‌باشد که میوه هستکی آن دارای ٢١ عدد بذر است. قسمت مورد استفاده، برگ گیاه می باشد. این گیاه دارای موســیلاژ، تانن و فلاونوئیدها و اســانس شــامل ســیترال، ســینوئل، لیمونن، جیرانیول می باشــد. به لیمو خاصــیت آرامبخشی و بهبود دهنده عملکرد دستگاه گوارش دارد که به علت وجود لیمونن در برگها می باشد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، شرایط کاشت و نگهداری گیاه به لیمو
شـرایط آب و هوایی مناسـب برای پرورش به لیمو مناطق معتدل و گرمسـیری از جمله آمریکای جنوبی مانند شـیلی، پرو و آرژانتین می باشـد. به لیمو گیاهی اسـت مقاوم به سـرما و به آب و هوای ملایم و آفتابی نیاز دارد. اما در برابر خشـکی خاک چندان مقاومتی ندارد. به لیمو به خاکی با زهکشـی مناسـب و بافت سـبک با pH حدود ٧ نیاز دارد هرچند اسـیدی بودن ملایم خاک به رشـد بهتر آن کمک میکند. زمان گلدهی از مرداد تا شــهریور می باشــد. در ایران در اســتان های جنوبی، جنوب غربی، اســتان مرکزی، شــمال خراسان، جنوب مازندران، مرکز گلستان و شرق گلستان قابلیت کشت دارد.
این گیاه کمتر بذر تکثیر می شود. تکثیر غیر جنسی از طریق قلمه، خوابانیدن و پاجوش روش های متداول تکثیر است. قلمه گیری یا خوابانیدن را میتوان از بعد از بهار در خزانه یا در فضـای آزاد انجام داد. در اواخر پاییز زمان مناسـبی برای قلمه گیری اسـت. زمان کاشـت را در نیمه اسـفند تا اواخر فروردین و نیزدر فصـل پاییز می توان انجام داد. زمین باید پیش از کاشـت به خوبی شـخم زده شده وآفتابگیر باشـد و کوددهی به طور مطلوبی توسـط کود ازته، کود فسـفر و کود پتاس انجام شـود. پس از آن که گیاه بعد از یک سـال از گلخانه خارج و بلافاصـله وارد زمین اصـلی می شـود زیرا به فرآیند انتقال بسـیار حسـاس اسـت. فواصـل کشـت چهل در چهل مطلوب گزارش شده است. با این فواصل حدود ۶٢۵٠٠ قلمه نیاز می باشد.
از نظر داشـت، نیاز آبی گیاه را بین ۵ تا ١٠روز گزارش کرده اند. سـیسـتم آبیاری را می توان بصـورت فارو، قطره نیمه متحرک انجام داد. به لیمو به غرقابی شـدن نسـبتا حسـاس ا بوده و اسـتفاده از نوار تیپ (قطره ای) برای کاشـت این گیاه میزان برداشـت را بالا می برد. برای جلوگیری از سـرما زدن ریشـه در زمسـتانهای سـرد باید روی اندام گیاهی را کاملا پوشـاند و در پاییز بهتر اسـت گیاه از ١۵ سـانتی متری طوقه، هرس گردد. امکان آلودگی گیاه به لیمو در طول رشـد کم اسـت با این وجود بیماری هایی همانند لکه برگی و شــانکر باکتریایی یا قارچی، ســفیدک پودری، پژمردگی، حمله شــته، مگس ســفید و کنه تارعنکبوتی نیز از آفات محتمل این گیاه هستند. برداشـت گیاه را در سـال میتوان ٢ تا ٣ بار انجام داد. در سـال اول کاشـت دو و در سـال دوم سـه برداشـت از گیاه امکان پذیر اسـت. برای کسـب بیشـترین مواد موثره گیاه بهتر اسـت برداشـت در زمان گلدهی و از برگهای بالایی در هوای آفتابی و شـرایط عدم وجود شــبنم به طور دســتی صــورت گیرد برگهای جمع آوری شــده را برای نگهداری در انبار باید حداکثر در دمای ٣۵ درجه ســانتیگراد خشــک کرد. ابتدا شــاخه‌های گیاه که دارای برگ هســتند را جدا می‌کنند. ســپس در انبارهایی که جریان هوا در آنها وجود دارد می‌آویزند تا خشک شوند.
