اسـتان البرز سـی و یکمین اسـتان کشـور بوده و دلیل نامگذاری این اسـتان جای گیری آن در البرز مرکزی می باشـد. اراضـی کشـاورزی اسـتان حدود ۶٨ هزار هکتار می باشـد که ازین مقدار ٣٨ هزار هکتار از این سـطح اراضـی زیر کشـت می باشـد. طبق آمارهای سـازمان جهاد کشـاورزی حدود هفت درصـد محصـولات کشـاورزی ایران در البرز تولید می شـود. اسـتان البرز با داشـتن بیش از ٢۴ هزار هکتار سـطح قابل کشـت محصـولات باغی و ٣٧ هزار هکتار زمین زراعی یکی از قطب های مهم بخش کشاورزی ایران به شمار می آید. استان البرز یکی از مناطق حاصلخیز در ایران است که تولید صیفی جات و خشکبار با کیفیت و مرغوبیت بالا را در این منطقه مشاهده می‌کنیم. خرید صیفی جات مستقیما از استان البرز، به معنای داشتن دسترسی به محصولات تازه و بدون واسطه است. صیفی جاتی همچون خیار، گوجه فرنگی، بادمجان و فلفل، از برداشت مزرعه ها و باغات داخل استان البرز، میباشند.
همچنین، خشکباری نظیر پسته، گردو و بادام نیز در این منطقه کاشته و تولید می‌شوند. خرید خشکبار از سایت گلانه به دلیل مـستقیـم بودن بــرداشــــت از تولیدکنندگان محلی، قیمت کمتر و کیفیت بهتری نیز دارد. بخش عمده زمین های کشـاورزی اسـتان به کشـت محصـولاتی از انواع محصـولات زراعی، باغی، صـیفی جات و گلخانه‌ای اختصـاص یافته اسـت. محصـولات بسـیار متنوعی مانند گندم، جو، کلزا، ذرت علوفه ای، یونجه، انواع سـبزی و صـیفی جات، میوه های هسـته دار مانند انواع آلو، سـیب درختی، آلبالو، گیلاس، هلو، شـلیل، گردو و محصـولات گلخانه ای در این اسـتان تولید می‌شود. داشـتن خاک حاصـلخیز، شـرایط اقلیمی مناسـب و وجود آبهای زیرزمینی، شـرایط کشـاورزی این اسـتان را مطلوب کرده است. این استان رتبه اول تولید گوجه فرنگی، رتبه دوم تولید جو، گندم و پنبه می باشد. از سایر محصولات کشاورزی این استان شامل خربزه، گل لاله و توت فرنگی می باشد. همچنین، از گونه های شـاخص گیاهان دارویی در بخشـهای مختلف اسـتان مانند طالقان، سـاوجبلاغ، نظرآباد و ارتفاعات البرز میتوان به گیاهانی مانند آویشـن، مریم گلی، گاوزبان، چای کوهی، گل ختمی، پونه، ترخون، غازیاقی، پیرسـنبل، شـاه تره، کاسـنی، بومادران، شـیرین بیان، گل راعی، خاکشـیر، بارهنگ، سـنا، گل گندم، شـقایق، پونه کوهی ،کنگر، شـکر تیغال، قاصـدک ، شـیر پنیر، گل ماهور، پاخری، گون و نیز گیاهان جنگلی مانند تمشـک، ازگیل، انجیر، بادام کوهی و درمنه را نام برد. گیاهان دارویی متداول کشـت شـده در اسـتان شـامل ملیس، نعناع، آویشـن، اسـطوخودوس، کاسـنی، باریجه، پونه، خاکشیر، گل محمدی، زیره و زعفران می‌باشد.
گیاه پونه (Mentha pulegium)
پونه گیاهی اســـت علفی از خانواده نعنائیان Lamiaceae) یا (Labiatae تا ارتفاع ۶٠ ســـانتی‌متر، برگها تخم مرغی یا بیضـی‌شـکل و دارای دندانه‌های کوچک و منظم و چندسـاله، سـاقه‌ها بلند و پوشـیده از کرکهای فراوان هسـتند. گل آذین این گیاه دارای چرخه های کروی و گل های بنفش و به ندرت سـفیدرنگ اسـت. قسـمت هوایی پونه و به‌خصـوص برگها مورد استفاده میباشند. گیاه پونه حاوی اســانس زرد یا ســبزرنگ می باشــد. ترکیبات اســانس عبارتند از: لیمونن، پولگون، ایزوپولگون، آلفاپینن، بتـاپینن، پـاراســـیمن، منتون، ایزومنتون، اکتیـل اســـتـات، پی‌پریتون، کـاریوفیلن. اکتـانول. هســـپریـدین، اســـیـدلوریـک اسیدمیریستیک و ترکیبات دیگر. پونه دارای خواص متعددی می باشـد از جمله خواص ضـدباکتریایی، ضـد قارچی ضـدالتهاب کاهش عوارض آنفولانزا کاهش درد عضلات و درمان عفونت های لثه.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه پونه
گیاه پونه بومی اروپا، آفریقا و خاورمیانه می باشد و در نواحی مختلفی از ایرانخصوصاً نواحی شمالی نیز رویش دارد، گیاه پونه به دو روش قابل تکثیر است، کاشت بذر وکاشت از طریق تقسیم ریشه یا قلمه. اوایل بهار بهترین زمان برای کاشـت مسـتقیم بذر پونه در زمین می باشـد. هرچند در پاییز هم قابل کاشـت اسـت. دمای مناسب برای رشد این گیاه حدود ٢٠ درجه سانتی گراد است. خاک مناسب برای کاشت پونه خاک لومی شنی و هوموسی و کمی اسـیدی بوده و باید کاملا شـخم زده شـود. بذرها در ردیف‌هایی به فاصـله ٢٠ سـانتی‌متر از هم روی خاک بذرپاشـی و یا در عمق نیم سانتی متری و با یک لایه نازک خاک یا کود دامی پوشانده و به خوبی آبیاری می شوند. در کاشـت گیاه پونه از طریق قلمه نیز پس از آماده کردن بسـتر کشـت قلمه های چوبی دارای سـاقه و ریشـه گیاه در عمق نیم سانتی متری ریشه از سطح خاک کاشته و آبیاری منظم می شود.
از نظر مراحل داشـت گیاه پونه رطوبت زیادی نیاز دارد و باید به طور مرتب آبیاری شـود (بویژه توسـط سـیسـتم های آبیاری تحت فشــار بطور بارانی و یا قطره ای) اما باید درنظر داشــت که رطوبت بیش از حد نیز موجب پوســیدگی ریشــه ها می گردد. همچنین این گیاه جهت رشـد به نور مسـتقیم نیز نیاز دارد. از دیگر مراقبت ها کوددهی مناسـب، وجین علف های هرز و کنترل آفات می باشــد. زهکشــی مناســب و آبیاری منظم و تامین عناصــر غذایی ضــروری می تواند جهت کنترل بیمـاری هـای گیـاهی موثر بـاشـــد. از جملـه بیمـاری هـای رایج گیـاه پونـه می توان بـه حملـه شـــتـه هـا و کنـه هـای عنکبوتی ، پوسیدگی ریشه، پژمردگی و یا لکه دار شدن برگ ها اشاره کرد. بخش های قابل برداشـت گیاه پونه قسـمت هوایی برگها و اندام هوایی جهت مصـارف خوراکی بوده و در سـال دو تا سـه بار می توان بخش هوایی و سـاقه را قبل از گلدهی برداشـت کرد. اگر هدف تهیه اسـانس از گیاه باشـد باید برداشـت را به زمان گلدهی گیاه موکول کرد. برای خرید بذر و محصولات پونه می‌توانید به سایت پرمون طب ایرانیان مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی کردستان
گیاه پای خر (Tussilago farfara)
پای خر گیاهی اســت علفی و چندســاله از خانواده کاســنیان یا Asteraceae، برگ ها طوقه ای و پهن و کرک دار، ریشــه اسـتوانه ای و ارتفاع سـاقه تا ٣٠ یا حتی ۵٠ سـانتی متر نیز می رسـد. گلدهی در اوایل بهار انجام می شـود، گلها زردرنگ و میوه از نوع فندقه است. اندام مورد استفاده شامل برگ ها و سرشاخه‌های گل‌دار می باشد. ترکیبات شـیمیایی موجود در برگ ها شامل فلاونوئیدها، آلکالوئیدهای سنکیرکین، پیرولیزیدین و توسیلاگین،ترپنوئیدها، مواد موسـیلاژی اسـت. از خواص درمانی گیاه پاخری می توان به اثرات ضـد التهابی، ضـد میکروبی، ضـد سـرفه، ضـدیبوسـت، تقویت سیستم ایمنی، بالابرنده فشار خون و درمان آنفولانزا اشاره کرد.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی، کاشت و نگهداری گیاه پای خر
منشـا این گیاه آسـیا ، اروپا و شـمال افریقا بوده و عمدتا در مناطق مرطوب و خاکهای با آهک بالا رویش دارد. این گیاه در خاک های غنی با pH بین ۵/۴ تا ۵/٧ قابل کشت است. کاشـت و تکثیر گیاه پای خر از طریق بذر تکثیر انجام می‌شـود. پس از آماده کردن بسـتر کشـت شـامل شـخم زنی و تسـطیح و نرم کردن خاک، بذرها در عمق مناسـب یک تا نیم سـانتی متر با فاصـله حدود ٣٠ سـانتی متر همراه با کوددهی کاشـته می شــود. شــروع جوانه زنی ٧ تا ١۴روز پس از کاشــت می باشــد. از نظر نکات مربوط به مراقبت و داشــت گیاه، پای خر جهت رشد نیاز به نور کامل و آبیاری متوسط و منظم داشته و در فصل بهار یا اواخر زمستان گلدهی دارد. برداشـت گل ها همراه دمگل از اواسـط اسـفند و پس از شـروع گلدهی گیاه می باشـد. برداشـت برگ های بدون دمبرگ نیز بعد از نیمه اردیبهشت ماه انجام می گردد و محصولات برداشت شده بلافاصله در دمای اتاق و در سایه خشک می شوند. برای خرید بذر و محصولات گیاه پای خر می‌توانید به سایت گلانه مراجعه کنید.
گیاه غازیاقی یا پاغازه (Falcaria vulgaris)
گیاه غازیاقی یا پاغازه گیاهی اسـت چندسـاله از خانواده چتریان یا Apiaceae، به ارتفاع ۵٠ تا ١٠٠ سـانتی متر برگهای بلند و کشــیده همراه برگچه هاییبا حاشــیه دندانه دار و ریشــه گوشــتی، گل آذین از نوع چتر بوده و هر گل‌آذین تعداد زیادی گل‌های کوچک به رنگ سفید یا بنفش کمرنگ تشکیل می‌شود. از مهم‌ترین ترکیبات شــیمیایی موجود در غازیاغی میتوان به ســاپونین، تانن، اســانس های کارواکرول، اســپاتولنول و کاریوفیلن اشـاره کرد. برگ ها و ریشـه این گیاه از دیرباز در مناطق شـمال و شـمال غرب کشـور کاربرد خوراکی و دارویی فراوان داشـته اسـت. از جمله خواص ضـدباکتریایی، کاهش دهنده فشـار، قند و کلسـترول خون، رفع مشـگلات کبدی و نیز به طور موضعی در ترمیم زخم پوستی و انعقاد سریع خونریزی گزارش شده است.
نکات مربوط به نیازهای اکولوژیکی و شرایط کاشت گیاه غازیاقی
گیاه غازیاغی در محیط‌های مرطوب رشـد می‌کند و باید در آفتاب کامل باشـد. خاک موردنیاز برای کاشـت غازیاغی باید با pH حدود ۶ تا ۵/٧ ، کاملا شـخم خورده و حاصـلخیز باشـد. زمان کاشـت گیاه از طریق بذر و در خاک نرم و مرطوب به عمق کاشـت نیم سـانتی متر و فاصـله کاشـت ٣٠ سـانتی متر می باشـد. بهترین دما برای جوانه زنی بذر ١۶ تا ١٨ درجه سانتی گراد می باشد. همچنین، از تقسـیم بوته و کاشـت مسـتقیم قطعات در زمین اصـلی نیز می توان در فصـول پاییز یا بهار جهت تکثیر اسـتفاده کرد. از نظر نکات داشـت این گیاه به نور کامل حداقل شـش سـاعت در روز نیاز دارد. از بیماری ها و آفت های این گیاه می توان بـه حملـه شـــتـه‌هـا و بیمـاری زنـگ اشـــاره کرد. هرچنـد این گیـاه خود بعنوان علف هرز در مزارع بطور خودرو رویش دارد. بذرهای این گیاه پس از رسیدن و ریزش قابل رشد مجدد می باشد. ریشه و برگ آن در فصل بهار برداشت می شود. برای خرید گیاه غازیاقی می‌توانید به سایت پرمون طب ایرانیان مراجعه کنید.
